Phân tích bài thơ Đồng Chí của tác giả Chính Hữu

Bài làm

‘Đổng chí' Ôi tiếng gọi sao mà thân thương: tha thiết quá. Nọ biểu hiện thật đầy đù tình đồng đội của anh chiến sĩ cụ Hồ từ những năm 1948-của thời kì kháng Pháp. Cảm nhận được những tình cảm vừa thân quen vừa mới lạ trong cuộc sống chiến đấu ấy, Chính Hữu, một nhà thơ - Người chiên sĩ cách mạng đãxúc động viết bài thơ ‘Đồng chí’. Với những lời thơ dạt dào tình cảm, bài thơ đã để lại bao cảm xúc trong lòng người đọc.

Cả bài thơ thể hiện rõ tình đồng đội keo sơn gắn bó giữa những người chiên sĩ quân dội nhân dân trong cuộc sống chiến đấu gian khổ của thời kì kháng chiến chín năm. Họ là những người xuất thân từ nhân dân lao động chỉ quen việc ‘cuốc'cày’ ở những vùng quê hẻo lánh khác nhau, vì có chung tấm lòng yêu nước, họ đã gặp nhau từ xa lạ bỏng trở thành thân quen. Chính Hữu đã kể về những con -người ấy bằng những lời thơ thật cảm đóng.

‘Quê hương anh nước mặn đổng chua,

Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá Anh với tôi đỏi người xa lạ,

Tự phương trời chảng hẹn quen nhau’

ở đáy, tác giả đã phát hiện được hiện tượng tình cảm kì lạ ở những người chiến sĩ. Đó là sự phát triển cùa tình cảm cách mạng trong quấn đội ta. Từ những con người rất ‘xa lạ’ trong đời sống lại trờ thành những đóng chí rất thân thương trong

chiến đấu. Nhà thơ đã chọn lưa nhõng chi tiết, những hình ảnh thơ rất chân thực để gợi tà vế cuộc sống của người chiến sĩ. Họ đểu xuất thân từ những vùng đất khô cằn, nghèo khó ‘nước mặn đồng chua’, ‘đất cày lên sỏi đá’. Và họ đã gặp nhau từ ‘xa lạ’. Thật là thú vị, nhà thơ không nói hai người xa lạ mà là ‘đôi người xa lạ’. ‘Đôi’ là chỉ hai đối tượng cùng đi với nhau mà lại xa lạ. Vì thế ý thơ được nhấn mạnh thêm. Hình ảnh những phương trời xa cách, những con người chẳng hẹn quen nhau nói lên cả một sự xa lạ trong không gian và tình cảm. Nhưng khi tham gia kháng chiến, những con người xa lạ ấy đã cùng nhau chiến đấu, cùng chịu đựng gian khổ, chung lưng đâu cật bên nhau. Vì thế, họ trở thành thân nhau, hiểu nhau, thương nhau và gọi nhau là’đồng chí'.

                           ‘Súng hèn súng, đầu sát hên đầu,

Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ,

Đồng chí!’

Cấu thơ vừa tả thực vừa mang ý nghĩa tượng trưng ‘súng hên súng, đầu sát hên đầu’. Tác giả đã tả thực những giờ phút bên nhau cùng chiến đấu đồng thời hình ảnh ấy còn tượng trưng cho sự nghiệp chiến đấu chung, lí tường cách mạng chung cùa quân đội ta Câu thơ giúp ta hiểu thêm ‘đôi người xa lạ ấy’ đã nảy nở một tình cảm mới khi hộ cùng chiên đấu cùng một lí tưởng lớn lao. Tinh cảm ấy thật thân thương, thật tha thiết. Giọng thơ đang tuôn liền mạch nhẹ nhàng bỗng bị ngắt nhịp đột ngột. Từ ‘đồng chí’ lại được tách thành một câu riêng, một đoạn riêng. Với cấu trúc khác thường ấy. tác giả làm nổi bật ý thơ. Nó như một nốt nhấn của bản nhạc, bật lên âm hường gây xúc đông lòng người. Câu thơ chỉ có một từ: ‘Đồng chí’ - một tiếng nói thiêng liêng. ‘Đồng chí’,một sự cảm kích về nhiêu đổi thay kì lạ trong quan hệ tình cảm. Thế là thành ‘đồng chí!’.

Tinh cảm ấy lại được biểu hiện cụ thể trong cuộc sống chiến đấu. Những lục ké cận bén nhâu, họ lại kể nhau nghe chuyện quê nhà. Chuyện ‘ruộng nương gửi hạn thân cày’, ‘gian nhà không mặc kệ gió lung lay’, cả chuyên ‘giếng nước’, ‘gốc đa nhớ người ra linh...’ Từ những lời tâm tinh ấy cho ta hiểu rằng: - Các anh chiến sĩ mỗi người đều có một quê hương, có những kỉ niệm thân thiết gắn bó với qué nhà và khi ra đi hình bóng quê hương đểu mang theo trong lòng họ. Các anh lại cùng chia ngọt sẻ bùi, cùng chịu gian khổ bén nhau. Trong gian lao vất vả họ lại tìm được niềm vui, niềm hạnh phúc trong mối tình đồng chí. Làm sao các anh có thể quên được những lúc cùng chịu với nhau ‘từng cơn ớn lạnh’, những lúc ‘sốt run người vầng trán trớt mồ hôi ‘. Cuộc sông bộ dội nghèo vất vả nhưng không thiếu niềm vui. Dẫu ‘áo anh’ có ‘rách vai’, ‘quần tôi’ có ‘vài mành vá’, dẫu tròi có ‘buốt giá’ thì miệng vẫn cười tươi. Bằng những chi tiết rất thực nhà thơ dã miêu tả rõ nét cuộc sống chiến đấu gian khổ và sự gắn bó cùa tình đồng đội keo sơn. Tinh cảm chân thành tha thiết ấy không diễn tả bằng lời mà lại thể hiện bằng cách ‘nắm lấy hàn tay’, ‘thương nhau tay nấm lấy hàn tay’. Thật giản dị và cảm động. Không phải là những vật chất của cải, không phải là những lời hoà mĩ phô trương. Những người chiến sĩ biểu hiện tình đồng chí là ‘hàn tay nắm lấy hàn tay’. Chính đôi tay nắm chặt ấy đã nói lên tất cả những ý nghĩa thiêng liêng cao đẹp cùa mối tình đồng chí. Đoạn thơ với nhiều nét

tả thực chi tiết mà không trần trụi, vẫn gợi cảm nhờ hình ảnh ‘anh vén tôi’ gắn bó dọc bài thơ và hình ảnh cảm động ‘thương nhau’ nhưng khống biết làm sao, chỉ biết lặng lẽ ‘tay nắm lấy hàn tay’. Chỉ có những con người cùng chung ý chí và lí tưởng cao cả mới có những biểu hiện tình cảm đáng quý như thế.

Mối tình đồng chí lại được lắng đọng bằng hình ảnh đẹp rực sáng ở khổ cuối bài thơ:

‘Đêm nay rừng hoang sương muôi,

Đứng cạnh hên nhau chờ giặc tới Đầu súng trăng treo.’

Câu thơ vừa tả thực vừa mang nét tượng trưng. Tác giả tả cảnh những người lính canh giặc trong đêm trăng đầy sương muối. Súng hướng mũi lên trời, có ánh trăng lơ lửng giữa trời như treo trên đầu ngọn súng. Đồng thời hình ảnh ‘Đầu súng trăng treo’ còn mang ý nghĩa tượng trưng. Đó là sự kết hợp giữa bút pháp hiện thực và lãng mạn, vừa thực vừa mơ, vừa xa vừa gần, vừa mang tính chiến đấu lại vừa mang tính trữ tình. Vừa chiến sĩ vừa thi sĩ. Dây là hình ảnh đẹp tượng trưng cho tình cảm trong sáng của người chiến sĩ. Mối tình đồng chí, đang nẩy nở, vươn cao, tỏa sáng từ cuộc đời chiến đấu. Hình ảnh thơ thật độc dáo, gây xúc động bất ngờ, thú vị cho người đọc. Nó nói lên đầy đủ ý nghĩa cao đẹp của mục đích lí tưởng chiến đấu và mối tình đồng chí thiêng liêng cùa anh bộ đội cụ Hồ.

Toàn bộ bài thơ bằng ngôn ngữ cô dọng, hình ảnh chân thực gợi tả có sức khái quát cao, Chính Hữu đã cho ta thấy rõ quá trình phát triển của một tình cảm cách mạng trong quân đội. ở đây nhà thơ đã xây dựng hình ảnh thơ từ những chi tiết thực của cuộc sống thực trong đời thường ở những người chiến sĩ, khống phô trương, không lãng mạn hóa, thi vị hóa - Và chính những nét thực đó tạo nên sự thành công cho tác phẩm. Bài thơ đánh dấu một bước ngoặt mới trong phương pháp sáng tác về  cách xây dựng hĩnh tượng người chiến sĩ trong giai đoạn chống Pháp.

‘đồng chí!’Đọc xong bài thơ trong mỗi chúng ta đều lắng lại những cảm xúc dạt dào. Chúng ta đã cảm nhận được mối tình đồng chí đậm đà ấy qua những lời thơ nhẹ nhàng tha thiết như bài hát tâm tình của Chính Hữu. Cuộc kháng chiến chống Pháp đã thắng lợi vẻ vang, trang sử vằng đã sang qua bao nhiêu giai đoạn mới, thế nhung mỗi lần đọc lại bài thơ ‘đồng chí' ta như thấy rõ hình ảnh cùa anh bộ đội cụ Hổ hiện lên sáng rực thật cao đẹp, thật thân thương trong những lòi thơ của Chính Hữu.