Phân tích đoạn thơ ‘Chị em Thúy Kiều’ hay nhất

Bài làm

‘Chị em Thúy Kiều’là đoạn trích nằm ở phần mở đầu ‘Truyện Kiều’ của Nguyễn Du, nhà thơ nhân đạo xuất sắc cuối thế kỉ XVIII, đầu thế ki XIX. Tác phẩm thành công về giá trị nội dung tư tưởng cũng như nghệ thuật, đặc biệt là nghệ thuật miêu tả nhân vật mà đoạn trích này là một ví dụ tiêu biểu.

Sau khi giới thiệu về gia cảnh của Vương viên ngoại, nhà thơ nói tới vẻ đẹp của chị em Thúy Kiều:

‘Đầu lòng hai à Tố Nga,

Thúy Kiều là chị, em là Thúy Vân...

... Êm đềm trướng rủ màn che,

Tường đông ong bướm đi về mặc ai.’

Bút pháp tả người của Nguyễn Du là bút pháp ước lệ thường thấy trong thơ cổ điển: lấy những nét đẹp trong thiên nhiên để so sánh với vẻ đẹp của con người. Ở các nhà thơ khác, theo cách tả này, chân dung nhân vặt thường trở nên chung chung, mờ nhạt; song cái công thức ước lệ ấy vào tay Nguyễn Du lại biến hóa khôn lường và đầy tài hoà sáng tạo, khiến nhân vật cùa ông rất có hồn.

Đầu tiên, nhà thơ giới thiệu chung về hai chị em Kiểu. Qua cách gọi trang trọng: Tố Nga (người con gái đẹp), cách đánh giá khái quát: Mai cốt cách tuyết tinh thần, Mỗi người một ve’, mười phân vẹn mười, Nguyễn Du đã khẳng định hai chị em Kiều đều rất đẹp. Hình dáng thanh tú yểu điệu (mai cốt cách), tâm hồn trong trắng

như sương tuyết (tuyết tinh thần). Rõ ràng họ là con nhà nền nếp, được hưởng thụ một nén giáo dục đầy đủ và tốt đẹp.

Nguyễn Du rất kĩ lưỡng trong việc chọn hình ảnh và từ ngữ để miêu tả. Thúy Vân hiện lên trước mặt người đọc với vẻ đẹp đài các, kiêu sa:

‘Vân xem trang trọng khác người,

Khuôn trang đầy đặn, nét ngài nở nang.’

Gương mặt nàng đẹp phúc hậu, tươi mát, gợi sự đầy đủ, viên mãn. Nàng cười tươi như hoà nở, tiếng nói trong như ngọc rơi trên mâm vàng. Tóc nàng đen mướt đến mây cũng thua. Da nàng trắng đến tuyết cũng phải nhường. Dường như tạo hóa đã ban cho Vân những đặc ân mà không bị ai ganh ghét, đố kị với nàng, vẻ đẹp căng đầy sức sống của Thúy Vân báo trước đời nàng sau này sẽ yên ổn, vinh hoà, nàng sẽ được hưởng mọi điểu sung sướng của một bậc mệnh phụ mà chẳng phải gian lao, vất vả.

Không phải ngẫu nhiên Nguyễn Du lại miêu tả vẻ đẹp cùa Thúy Vân trước, Thúy Kiều sau. Dụng ý của ông là lấy vẻ đẹp của Vân làm nền cho vẻ đẹp cùa Kiều: Vân đã trang trọng khác vời, đã đạt tới mức cao nhất của vẻ đẹp mà tạo hóa ban cho người phụ nữ nhưng Kiêu mới chính là đỉnh cao của sắc đẹp, phá vỡ mọi khuôn khổ thường thấy từ trước tới nay.

Ngay từ câu đầu giới thiệu về Kiểu, Nguyễn Du đã khẳng định:

‘Kiêu càng sắc sào mặn mà

So hề tài sắc lại là phần hơn.’

Vân đã đẹp thế, Kiều lại đẹp hơn hẳn Vân. sắc đẹp của nàng là sắc đẹp sắc sảo mặn mà, gây ấn tượng rất mạnh, ai thấy một lần phải nhớ mãi. Tả Kiểu, Nguyễn Du không đi vào chi tiết như tả Vân mà nhà thơ đặc tả đôi mắt - cửa sổ của tàm hồn:

‘Làn thu thủy, nét xuân sơn,

Hoà ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh.’

Mắt Kiểu long lanh như nước mùa thu, dáng lông mày thanh tú như dáng núi mùa xuân. Ẩn chứa trong đôi mắt ấy là một tâm hồn đa cảm khác thường, vẻ đẹp của nàng nghiêng nước, nghiêng thành, khiến cho hoà phải ghen, liễu phải hờn. Tác giả tả Kiều đẹp tuyệt vời như vậy nhưng trong cách tả, ống cũng hé cho ta thấy cái dự cảm bất an trong tương lai của Kiểu. Theo thuyết tài mệnh tương đố, phàm cái gì tốt đẹp trên đời đểu khó giữ được bén lâu. Thúy Kiều đẹp không ai sánh bằng, tất nàng sẽ bị người đời ghen ghét và đày đọa.

Tả Vân, Nguyễn Du chỉ nói đến sắc, tuyệt nhiên không nhắc đến tài: Còn Thúy Kiều : Sắc đành đòi một, tài đành họa hai. Nàng là người con gái tài sắc vẹn toàn:

‘Thông minh vốn sẵn tinh trời,

Pha nghê thi họa dù mùi ca ngâm.

Cung thương làu bậc ngũ âm,

Nghê riêng ủn dứt Hổ cảm một trương.’

Thúy Kiều quả thật đa tài: thi, họa, ca, ngâm, ... ít ai có được cùng một lúc nhiều tài đến như vậy. Nhất là tài chơi đàn đã thành nghe riêng của Kiều, không ai sánh nổi.

Có sắc, có tài, Kiêu lại có thêm một tâm hồn mẫn cảm lạ lùng. Dường như nàng linh cảm được trước số phận bất hạnh cùa mình nên đã tự sáng tác nên khúc đàn Bạc mệnh mà ai nghe cũng phải não lòng.

Bôn câu thơ cuối đoạn tả hoàn cảnh sống của chị em Kiều:

‘Êm đềm trướng rù màn che,

Tường đông ong bướm đi vê mặc ai.’

Những chỉ tiết trên khảng định thêm phẩm hạnh trong trắng, cao quí của chị em Thúy Kiều.

Một đoạn trích ngắn chi 24 câu thơ nhưng đã cho chúng ta thấy được tài năng nghệ thuật tuyệt vời cảu Nguyễn Du. Ông xứng đáng là một bậc thầy về sử dụng ngôn ngữ để tả chần dung nhân vật. Mỗi nhân vật cùa ông đểu có diện mạo riêng, tính cách riêng rõ nét.

Tà vẻ đẹp cùa chị em Thúy Kiều, tác giả bày tỏ tình thương yêu trân trọng đối với con người, đồng thời ông ngầm khẳng định: Một con người tài sắc vẹn toàn như Kiểu rất xứng đáng được hưởng hạnh phúc. Cuộc đời nàng bị đọa đầy, bất hạnh thì đó chính là do tội ác của các thế lực đen tối trong xã hội gây ra. Đọc đoạn trích, chúng ta có thiện cảm ngay với hai chị em Kiều và cùng tác giả, chúng ta hãy dõi theo từng bước chân cùa họ trên đường đời vạn nẻo đẩy chông gai, sóng gió.