Bình giảng khổ thơ đầu bài Đây mùa thu tới của Xuân Diệu

BÀI LÀM

a. Rặng liễu thu buồn

Hai câu thơ mở đầu tả cảnh buồn. Xuân Diệu đem đến cho thơ ca một hình ảnh thu mới lạ, đặc sắc: một rặng liễu thu buồn. Những chữ đìu hiu, chịu tang, tóc buồn, lệ ngàn hàng... thật tinh tế, gợi hình, gợi tình. Cái buồn ở lòng người thấm vào cảnh vật.

Tác giả vận dụng thành công biện pháp láy âm (liễu - đìu hiu - chịu, tang - ngàn - hàng, buồn - buông - xuống) tạo được nhạc điệu buồn hợp với hình ảnh thơ, khiến cho nỗi buồn càng thêm lan tỏa, lắng sâu.

Không còn là rặng liễu thiên nhiên (liễu chỉ hơi thướt tha buồn) mà ở đây là rặng liễu - tâm hồn của thi sĩ. Rặng liễu thu buồn của Xuân Diệu đã lên đến mức tê tái thê lương (giống như những người con gái đang đứng chịu tang), đã vỡ ra thành tiếng khóc và đọng lại thành hàng ngàn giọt nước mắt. Hẳn là nỗi buồn trong lòng thi nhân phải tê tái lắm thì hình ảnh thơ mới buồn đến vậy.

B.        Áo mơ phai dệt lá vàng

Hai câu thơ tiếp theo như tiếng reo khi mùa thu đột ngột hiện ra trong màu áo mơ phai dệt lá vàng. Một niềm vui chợt đến nhẹ nhàng với một chút yêu đời, yêu cuộc sống.

Câu thơ thứ tư miêu tả không gian mùa thu. Cái không gian nghệ thuật ấy như chiếc áo màu mơ phai khoác cho mùa thu, tạo cho mùa thu một dáng vẻ tươi sáng, thanh nhẹ. Nhờ vậy, đoạn thơ có giám bớt không khí hiu hắt, bi thương.

Có thể mở rộng thêm: màu vàng tượng trưng cho mùa thu (trong thơ cồ điển và cả thơ lãng mạn cùng thời với Xuân Diệu). Nhưng trong câu thơ này, nó là màu “vàng mơ” khiến cho sắc thu trở nên tươi tắn, dịu nhẹ. Đó chính là cái nét thu điển hình của quê hương đất nước. Nhà thơ lãng mạn ấy quả đã nắm bắt được cái nét thu tiêu biểu này của mùa thu Việt Nam.

Bôn câu thơ đã làm sống dậy cả một cảnh thu đất nước, sắc thu Việt

Nam với những vẻ đẹp vừa thân quen vừa mới lạ của một hồn thơ nhạy cảm và tinh tế. Nhưng xuyên suốt là một nỗi buồn thấm sâu vào cảnh vật. Đó là nỗi buồn cùa thời đại, nỗi buồn của một thế hệ thi nhân mất nước, của cái “tôi” nhỏ bé của các nhà thơ lãng mạn đang bơ vơ trước cuộc đời. Nỗi buồn ấy, vé đẹp ấy đã làm nên một nét thu riêng của Xuân Diệu nhưng lại là một nét thu tiêu biểu cho thơ lãng mạn bấy giờ.