Bài văn phân tích nghệ thuật miêu tả nhân vật Mã Giám Sinh trong tác phẩm Truyện Kiều

Bài tàm

Người ta đã nói nhiêu về tài miêu tả nhân vật của nguyễn Du. Trong ‘truyện Kiều’ dù là nhân vật chính diện hay phản diện đểu rất sinh động. Chỉ bằng một vài nét chấm phá, nhân vật cùa ông hiện ra trước mắt người đọc một cách cụ thể cả ngoại hình lẫn nội tâm. Đoạn trích ‘Mã Giám Sinh mua Kiều’ đã phần nào chứng minh tài năng miêu tả nhân vật của Nguyễn Du. Chân tướng tên buôn thịt bán người cứ lộ dần qua màn kịch ngắn này.

Mã Giám Sinh xuất hiện với tư cách là một ‘viễn khách’. ‘Viễn khách’ là người khách từ phương xa đến. Ngay từ đầu người khách từ phương xa đến này đã có một chút đáng ngờ:

Hỏi tên, rằng: ‘MãGiám Sinh’

Hỏi quê, rằng ‘Huyện Lâm Thanh cũng gần’

Cách trả lời nhát gừng, cộc lốc ấy đã hé cho ta thấy người ‘viễn khách’ này chẳng mấy lịch sự. Cách trả lời ấy hoàn toàn xa lạ với một người có học như y tự xưng: sinh viên trường Quốc Tử Giám. Ngay việc y chỉ nói họ mà không nói tên đã chứng tỏ y muốn che giấu tung tích của mình. Hỏi quê quán y cũng trả lời qua quýt cho xong chuyện. Chân tướng Mã Giám Sinh bộc lộ dần qua cách Nguyễn Du miêu tả ngoại hình của y:

‘Quá niên trạc ngoại tứ tuần Mày râu nhẵn nhụi, áo quẩn hành hao’

‘Trạc ngoại tứ tuần’là đã ngoài bốn mươi tuổi. Thời bấy giờ là ở vào tuổi không còn trẻ nữa, thế mà y vẫn ‘mày râu nhẩn nhụi, áo quẩn hãnh hao’. Tác giả cố ý làm nổi bật mâu thuẫn giữa tuổi tác và cách tỉa tót, chải chuốt, cách ăn diện quá mức của y. Những từ ‘nhằn nhụi’, ‘hành hao’ không chỉ thể hiện được vẻ kệch cỡm của Mã Giám Sinh mà còn kín đáo bộc lộ thái độ châm biếm của Nguyễn Du. Cách ănmặc ‘hành hao’ của y càng chứng tỏ y chẳng phải là một sinh viên trường Quốc Tử Giám hào hoà phong nhã. Hình như y đang cố che đậy một điều gì, qua cách tỉa tót, chải chuốt và ăn diện quá mức ấy. Nhưng dù cố che đây, bản chất vô học của y vẫn cứ lòi ra:

‘Trước thấy sau tớ lao xao Nhà hăng đưa mối rước vào lẩu trang.

Ghế trên ngồi tót sổ sàng,’

‘Trước thầy sau tớ ‘có vẻ rất đàng hoàng, trịnh trọng, nhưng sao lại ‘lao xạo’? ‘Lao xao’ là ồn ào, lộn xộn mất trật tự. Cả tớ lẫn thầy đều chẳng giữ ý tứ khi vào nhà Vương ông. Vừa vào đến nơi Mã Giám Sinh đã ‘ngồi tót’ ở ‘ghế trên’ một cách ‘sổ sàng’. Động tác ngồi của y càng chứng tỏ y là kẻ vô học trịch thượng, hợm hĩnh. Một người thực sự là sinh viên trường Quốc Tử Giám ít nhất phải thanh nhã như Kim Trọng, đi đứng, ăn nói từ lốn, lịch sự như Kim Trọng:

‘Nẻo xa mới tỏ mặt người Khách đà xuống ngựa tới nơi tự tình’

Mã Giám Sinh hoàn toàn ngược lại: y nói năng cộc lốc, ăn mặc kệch cỡm, đi đứng láo nháo, hợm hĩnh, ... Tất cả đã cho ta hiểu con người của y. Nguyễn Du

không dừng lại ờ đó, ông còn tiếp tục lột trần chân tướng Mã Giám Sinh. Trước ‘nét buồn như cúc, điệu gầy như mai’ của Kiểu, y chẳng một chút động lòng trắc ẩn. Ngược lại, y còn bắt Kiều làm thơ, gảy đàn dể y ‘đắn đo cân sắc cân tài’. Sau đó y mặc cả. Y xem Kiểu chi là món hàng không hơn không kém. Đầu tiên y còn làm bộ là người có chữ:

‘Rằng mua ngọc đến Lam Kiều,

Sính nghi xin dạy bao nhiêu cho tường?’

Sau đó y lộ nguyên hình là một tên ‘buôn thịt bán người’ sành sỏi:

‘Cỏ kè bớt một thêm hai,

Giờ lâu ngã giá vàng ngoài bốn trăm.’

Từ ‘đáng giá nghìn vàng’ y ‘cò kè’ thêm, bớt chỉ còn ‘bốn trăm’. Nghĩa là chưa được một nửa ... Điểu đó chứng tỏ y rất thủ đoạn trong việc mua bán. Mã Giám Sinh đã năm được tình thế cùa gia đình Vương ông, y đã tìm cách hạ giá hàng đến mức thấp nhất. Khi màn kịch khép lại cũng là lúc chiếc mặt nạ bị lốt trần. Mã Giám Sinh chẳng cần trá hình là một sinh viên trường Quốc Tử Giám nữa. Y đã hoàn thành vai diễn cùa mình:

‘Định ngày nạp thái vu quy,

Tiền lưng đã có việc gì chẳng xong!’

Tính cách con buôn lừa đảo, giả dối, xảo trá, kệch cỡm cùa Mã Giám Sinh được Nguyễn Du khắc hoạ khá cụ thể và sinh động. Tính cách đó được thể hiện chủ yếu qua việc miêu tả ngoại hình, ngôn ngữ và hành động nhân vật. Bằng những từ ngữ chọn lọc có sức gợi, sức biểu cảm cao, Nguyễn Du vừa lột trần được bản chất xấu xa của tên buôn thịt bán người họ Mã vừa bộc lộ thái độ châm biếm khinh ghét của mình đối VỚI hạng người bịp bợm, hợm hĩnh, thô lỗ ấy. Chỉ qua màn kịch ngắn này, chúng ta cũng hiểu phần nào tài năng miêu tả nhân vật cùa đại thi hào Nguyễn Du.