399B Trường Chinh, phường 14, quận Tân Bình, TP.HCM
BÀI LÀM
Nhân dịp kỉ niệm hai mươi năm giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất Tổ quốc, lớp chúng tôi tổ chức đi thăm một số gia đình thương binh liệt sĩ.
Nhóm chúng tôi - Đào, Mai, Hồng - đến thăm mẹ Lập, người mẹ của hai liệt sĩ: Liệt sĩ Nguyễn Văn Trường hi sinh trong cuộc kháng chiến chống Pháp. Liệt sĩ Nguyễn Văn Sơn hi sinh trong cuộc kháng chiến chống Mĩ.
Đào mang đến một bó hoa. Mai đem một gói cam, còn tôi thì đem một túi khoai lang vừa dỡ chiều qua; đều là những thứ cây nhà lá vườn cả. Mẹ Lập và các gia đình chúng tôi đều là chỗ thân tình. Ngoài tình làng nghĩa xóm thì hình như có bà con xa đằng nội đằng ngoại gì đó. Chúng tôi có nghe loáng thoáng người lớn nói như vậy.
- Chào ba cô bé, ai ngủ giúp cho mà dậy sớm vậy?
Mẹ Lập vừa chào chúng tôi vừa vẩy chậu nước rửa mặt thừa vào đám hoa vạn thọ, hoa mào gà trồng trước sân.
Đồng hồ nhà ai bên cạnh thong thả buông sáu tiếng.
Chúng tôi chào lại và cùng cười thú vị vì lời chào dí dỏm của mẹ Lập: '... ai ngủ giúp cho... ‘, số là thế này: có lần, cái Đào đã ngủ quên ở nhà mẹ Lập. Hôm ấy, Đào được phân công giữ nhà để mẹ Lập lên huyện dự buổi tuyên dương bà mẹ Việt Nam anh hùng. Nó khép cửa lại rồi ngồi ngủ quên ở bàn. Mẹ Lập về, đặt nó lên giường, cứ thế nó ngủ đến sáng, chẳng hay biết trời đất gì ráo. Chúng tôi đặt điều trêu chọc nó, làm nó phát khùng lên mới thôi.
Chúng tôi nhanh nhẹn giúp mẹ dọn dẹp nhà cửa để lát nữa đón phái đoàn Mặt trận Tổ quốc tỉnh đến thăm.
Đào lau chùi bàn thờ, đánh sáng các đồ đồng như đỉnh đốt trầm, chân đèn và cắm hoa tươi vào lọ. Trên bàn thờ, ảnh hai liệt sĩ nhìn nó như phấn khích, như tru tư.
Mai lau bàn ghế, rửa cốc tách uống nước, quét nhà, quét sân. Trông dáng nó lầm lũi, siêng năng nhưmột cô dâu thứ thiệt.
Còn tôi đi nhóm bếp luộc khoai.
Mẹ Lập rửa mấy lá trầu, bửa cau và quan sát chúng tôi làm việc. Trong mắt mẹ, nỗi buồn xưa đã tĩnh lặng như mặt hồ nhưng không phải không ánh lên một chút buồn.
Mặt trời lên chừng một con sào thì mọi việc tươm tất, nhà cửa quang đãng, đồ đạc gọn gàng. Ngày thường, mẹ đã ngăn nắp, hôm nay càng ngăn nắp hơn.
Mẹ Lập mở hòm lấy ra lá cờ đỏ sao vàng. Chúng tôi treo nó trước cửa. Ngày mai là ngày 30 tháng 4 bất diệt!
Chúng tôi mang khoai chín, cam đặt lên bàn thờ và thắp hương.
Mẹ Lập khấn vái lầm rầm điều gì đó, mắt hơi trơn trớt rồi ra bộ phản ngồi nhai trầu.
Chúng tôi cố giữ yên lặng cho mẹ khỏi đứt dòng hồi tưởng về người chồng đã quá cố và hai người con đã hi sinh vì Tổ quốc.
Chúng tôi ra vườn vun nốt mây vồng khoai cho mẹ, dọn một đống rác, chọc mây quả ổi, chuyện trò một lát rồi quay vào nhà. Hương tàn, mẹ mang khoai luộc xuông. Mây bà cháu ngồi ăn khoai, uống nước chè tươi. Chúng tôi chuyện trò về bộ phim đang chiếu trên ti vi, cố không đả động đến chuyện mất mát lớn lao của mẹ, nhưng thực ra trong dạ ai cũng có một dòng chảy tâm tưởng hướng về những người đã khuất.
Rời nhà mẹ Lập, lòng chúng tôi cứ bùi ngùi khôn nguôi. Chúng tôi thống nhất với nhau: còn ở nhà ngày nào thì còn năng đi lại cho mẹ đỡ đơn côi trong tuổi già. Tuổi già vốn đã nặng nhọc, ở hoàn cảnh mẹ Lập càng nặng nhọc hơn.
Nhân dân ta không bao giờ quên ơn những người đã hi sinh vì đất nước!
Chúng ta không được bỏ quên những người thân còn lại của họ.
Uống nước nhớ nguồn là đạo lí, chúng tôi khắc tâm như vậy!
